1 sierpnia w Ankarze doszło do wymiany więźniów. 10 osób przekazano Rosji, natomiast 16 osób zwolniła Moskwa.
Kogo zwolniono
Wśród zwolnionych z rosyjskiego więzienia znaleźli się między innymi amerykański dziennikarz Evan Gershkovich, który został skazany na 16 lat więzienia za szpiegostwo oraz rosyjscy opozycjoniści: Władimir Kara-Murza, Ilja Jaszyn, Oleg Orłow i Lilia Czanyszewa. Z niemieckiego więzienia został zwolniony natomiast agent FSB Wadim Krasikow, który był skazany na dożywocie za morderstwo czeczeńskiego działacza politycznego na emigracji.
„Pewne kobiety i niektórzy mężczyźni byli niesprawiedliwie przetrzymywani przez lata. Wszyscy przetrwali niewiarygodne cierpienia. Dziś to cierpienie się skończyło” — skomentował wymianę prezydent USA Joe Biden.
W wymianie więźniów, oprócz Stanów Zjednoczonych i Rosji, brały udział rządy: Białorusi, Niemiec, Polski, Norwegii i Słowenii. „Wymiana to konsekwencja długich poufnych negocjacji prowadzonych głównie przez Waszyngton i Moskwę. Doradca prezydenta USA ds. bezpieczeństwa narodowego, Jake Sullivan, potwierdził, że Zachód chciał do niej włączyć Aleksieja Nawalnego, którego Putin traktował jako osobistego wroga. Nagła śmierć polityka w kolonii karnej w lutym miała zapewne uniemożliwić taką formułę przedsięwzięcia” — czytamy w analizie Ośrodka Studiów Wschodnich w Warszawie.
Autorzy analizy podkreślili, że wymiana ma też pewne aspekty negatywne. Zwłaszcza są zastrzeżenia wśród niemieckich polityków. „Interpretuje się ją jako zachętę do zatrzymywania obywateli państw zachodnich przebywających na terenie Rosji i wymiany ich za oficerów rosyjskich służb specjalnych” — czytamy w analizie.
Sprawa Poczobuta
Działacz polskiej mniejszości na Białorusi od kilku lat jest w białoruskim więzieniu. Nie patrząc na to, że w wymianie więźniów brała udział Białoruś, to Polak nie został zwolniony. O tę kwestię był pytany przez dziennikarzy szef polskiej dyplomacji. „Chcę państwa zapewnić, że zabiegi o zwolnienie innych więźniów politycznych, białoruskich więźniów politycznych, w tym Andrzeja Poczobuta, toczą się innym trybem” — zapewnił media Radosław Sikorski.
Po kilku dniach tę informację potwierdził wiceszef polskiego MSZ. „Kwestia związana z uwolnieniem wszystkich więźniów politycznych, w tym Andrzeja Poczobuta, toczy się trochę innym trybem negocjacji, bezpośrednio z Białorusią” — oświadczył Andrzej Szejna.
Sprawę wymiany więźniów i Poczobuta skomentowała również Swiatłana Cichanouska. „Wielu z nas miało nadzieję, że zobaczymy wśród uwolnionych nazwiska Maryi Kalesnikawej, Andrzeja Poczobuta czy Ihara Łosika” — oświadczyła w Wilnie liderka białoruskiej opozycji. Cichanouska dodała, że nic nie wiedziała o toczących się negocjacjach. „Sam fakt takiej wymiany stanowi ważny precedens, który staramy się wykorzystać w rozmowach o uwolnieniu Białorusinów w przyszłości” — podkreśliła polityk, informując, że teraz w białoruskich więzieniach przebywa ponad 1 300 więźniów politycznych.
W sierpniu 2020 r. w Białorusi rozpoczęły się wielotysięczne protesty przeciwko sfałszowanym wyborom prezydenckim. Protesty zostały stłumione. W marcu 2021 r. została aresztowana prezeska nieuznawanego przez władze ZPB Andżelika Borys, której postawiono zarzuty dotyczące podżegania do nienawiści na tle etnicznym oraz rehabilitacji nazizmu. Co prawda, rok później została zwolniona z więzienia. W tym samym czasie został zatrzymany kolejny działacz polskiej mniejszości na Białorusi Andrzej Poczobut. 8 lutego 2023 r. Poczobut został skazany na karę ośmiu lat pozbawienia wolności.
Czytaj więcej: Łukaszenka zgotował Polakowi prawdziwy koszmar. Andrzej Poczobut trafił do karceru, 3. raz w ciągu miesiąca!