Nauczyciele, spędzając z uczniami znaczną część dnia, mają wyjątkową możliwość obserwowania ich zainteresowań, zdolności oraz obszarów, w których potrzebują dodatkowego wsparcia. W ich codziennej pracy ważne jest nie tylko przekazywanie wiedzy z określonych przedmiotów, lecz także inspirowanie młodych ludzi do odkrywania siebie, rozwijania pasji oraz świadomego planowania przyszłości. To właśnie w szkole uczniowie po raz pierwszy zaczynają dostrzegać różnorodność ścieżek zawodowych, a nauczyciele – dzięki swojej roli przewodników i mentorów – mogą skutecznie wspierać ten proces.
Rola nauczycieli w kształtowaniu ścieżki zawodowej uczniów
Świadoma tego była pani Agnė, doradczyni zawodowa oraz wychowawczyni klasy ósmej jednej ze szkół stołecznych, która postanowiła zabrać swoich uczniów do Centrum Wystawowego Litexpo na Targi Kariery i Studiów 2025. Dla wielu z jej wychowanków była to pierwsza okazja, aby porozmawiać z przedstawicielami różnych uczelni, poznać kierunki studiów, a także zobaczyć, jak wygląda świat edukacji i kariery poza murami szkoły.
Pani Agnė przygotowała swoich uczniów do tego wydarzenia wcześniej – na lekcjach wychowawczych rozmawiała z nimi o ich zainteresowaniach, predyspozycjach, mocnych stronach i marzeniach związanych z przyszłością. Pomogła im sformułować pytania, które mogli zadać podczas targów, a po powrocie zorganizowała zajęcia podsumowujące, na których uczniowie dzielili się swoimi wrażeniami i refleksjami.
Tego typu inicjatywy pokazują, jak duży wpływ może mieć nauczyciel na proces kształtowania ścieżki zawodowej ucznia. Indywidualne podejście do każdego ucznia, dostosowanie metod pracy do jego potrzeb i możliwości, a także budowanie atmosfery zaufania i zachęcanie do zadawania pytań – wszystko to tworzy solidne fundamenty pod rozwój kompetencji nie tylko edukacyjnych, ale także społecznych i zawodowych. Wspieranie kreatywności, przedsiębiorczości oraz umiejętności miękkich, takich jak praca zespołowa, komunikacja czy zarządzanie czasem, to inwestycja w przyszłość młodego człowieka, który dzięki temu lepiej rozumie siebie i potrafi podejmować bardziej świadome decyzje dotyczące swojej drogi życiowej.
Znaczenie rodziców w procesie decyzyjnym dziecka
Rodzice są pierwszymi – i często najważniejszymi – doradcami zawodowymi swoich dzieci. To w domu dziecko po raz pierwszy mówi o swoich marzeniach, próbuje nazwać swoje zainteresowania i konfrontuje się z wyobrażeniami na temat przyszłości. Właśnie od reakcji rodziców – ich otwartości, empatii i gotowości do rozmowy – w dużej mierze zależy, czy młody człowiek odważy się myśleć samodzielnie i wybierać zgodnie ze swoimi predyspozycjami.
Pan Dariusz, tata maturzysty z Wilna, dobrze rozumie, że jego synowi potrzebna jest nie tylko przestrzeń do podejmowania własnych decyzji, lecz także konkretne wsparcie w ich kształtowaniu. Dlatego, zamiast ograniczać się do rozmów w domu, postanowił wspólnie z synem w tym roku wybrać się na Targi Kariery i Studiów do Centrum Wystawowego Litexpo. Dla jego syna, który wciąż wahał się pomiędzy kierunkami technicznymi a naukami społecznymi, była to szansa na spotkanie przedstawicieli uczelni, zadanie nurtujących go pytań, a przede wszystkim – na zobaczenie, jak różnorodne mogą być ścieżki edukacyjne i zawodowe.
Pan Dariusz podczas wystawy towarzyszył synowi z uważnością i wsparciem, zadając pytania pomocnicze i zachęcając go do refleksji. Po powrocie do domu zamierzał zaproponować wspólną rozmowę, w której syn mógłby uporządkować swoje przemyślenia i samodzielnie dojść do ważnych wniosków.
Taka postawa rodzica – oparta na obserwacji, dialogu i zaufaniu – sprzyja nie tylko budowaniu relacji, lecz także wzmacnianiu poczucia sprawczości u dziecka. Wspierając dzieci w eksplorowaniu różnych dziedzin życia – poprzez zajęcia dodatkowe, udział w wolontariacie czy właśnie wspólne wyjazdy na wydarzenia edukacyjne – rodzice otwierają przed nimi świat możliwości, jednocześnie pokazując, że nie muszą od razu znać wszystkich odpowiedzi. Wystarczy, że są gotowi ich szukać razem z dzieckiem. Kluczem jest unikanie narzucania gotowych rozwiązań i dawanie przestrzeni do samodzielnych wyborów. Tylko wtedy młody człowiek ma szansę odkryć, kim naprawdę chce być i w jaki sposób chce realizować swoje cele zawodowe.
Współpraca nauczycieli i rodziców na rzecz rozwoju dziecka
Wspieranie dziecka w wyborze ścieżki zawodowej to zadanie, które nie powinno spoczywać wyłącznie na barkach szkoły lub rodziny. Tylko wówczas, gdy nauczyciele i rodzice działają wspólnie, można stworzyć dziecku środowisko, w którym rozwój osobisty i zawodowy staje się czymś naturalnym, stopniowym i pełnym sensu. Taka współpraca opiera się na wzajemnym zaufaniu, otwartej komunikacji oraz gotowości do dzielenia się spostrzeżeniami i doświadczeniami.
Nauczyciele, doradcy zawodowi i rodzice zachowują różne perspektywy. Jedni obserwują dziecko w kontekście grupy rówieśniczej, jego aktywności szkolnej, stylu uczenia się i relacji społecznych; drudzy – w warunkach domowych, znając jego marzenia, obawy, zainteresowania i codzienne wybory. Kiedy te dwie perspektywy się spotykają, możliwe staje się lepsze zrozumienie potrzeb młodego człowieka, a także opracowanie skutecznych strategii wspierających jego rozwój.
Przykładem mogą być wspólne działania doradców zawodowych i rodziców polegające na organizowaniu spotkań informacyjnych, warsztatów doradczych czy wyjazdów na wydarzenia edukacyjne, takie jak targi zawodowe czy dni otwarte uczelni. W wielu szkołach już to się odbywa. Dzięki takim inicjatywom uczniowie nie tylko poszerzają swoją wiedzę o świecie pracy, lecz także widzą, że ich opiekunowie – zarówno w domu, jak i w szkole – są zainteresowani ich przyszłością, gotowi ich słuchać i wspierać.
Proces kształtowania kariery zawodowej młodego człowieka jest złożony i wymaga zaangażowania nauczycieli, doradców zawodowych i rodziców. Poprzez wspólne działania, otwartą komunikację oraz wsparcie dostosowane do indywidualnych potrzeb dziecka możemy pomóc młodym ludziom w świadomym planowaniu ich przyszłości zawodowej – co przyczyni się do ich satysfakcji i sukcesu w dorosłym życiu.
Czytaj więcej: Trudny wybór: studia
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 14 (39) 05-11/04/2025