Ceny na Litwie rosną i nic nie wskazuje na to, że wkrótce przestaną. Rosną również wydatki na inne potrzeby: transport, usługi komunalne. Zdaniem ekspertów dla co piątego mieszkańca jakikolwiek wzrost cen jest trudny do zniesienia, a ludzie zaczynają oszczędzać nawet kosztem żywności.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Dlaczego więc tyle ton żywności idzie na śmietnik? Dyrektor funduszu dobroczynnego Maisto Bankas (pol. — Bank Żywności) Simonas Gurevičius w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” radzi, jak można zaoszczędzić podczas zakupów, a zarazem przyczynić się do rozwiązania problemu marnowania żywności.
Zakupy zgodnie z listą
– Jednym z głównych sposobów ograniczenia marnotrawienia żywności, a także oszczędzania, jest rozwijanie odpowiednich nawyków zakupowych. W osiągnięciu tego celu może pomóc kilka ważnych wskazówek. Większość ludzi nadal kupuje znacznie więcej żywności niż jest to konieczne, a w pozbyciu się tej szkodliwej praktyki mogą pomóc zakupy raz w tygodniu oraz dokładne ich planowanie. Dlatego zanim pójdziesz do sklepu, zrób listę potraw, które chcesz ugotować w nadchodzącym tygodniu. Podkreśl odpowiednie składniki, ich proporcje i kupuj tylko to, co potrzebne. To nie tylko pozwoli zaoszczędzić pieniądze, minimalizując impulsywne zakupy, ale także zapewni, że żaden produkt nie trafi do kosza na śmieci — radzi dyrektor.
Lista produktów przyda się również w okresie świątecznym. Staranne planowanie jest również bardzo przydatne w okresie wielkich rocznych świąt — Bożego Narodzenia, Wigilii i Nowego Roku. Nie jest tajemnicą, że po świętach wielkie ilości sałatek, ryb czy innych potraw wędruje na śmietnik, ponieważ zbyt dużo tego się przygotowuje.
– Gdy zbliża się ten świąteczny okres, zastanów się dokładnie, co ugotujesz na Wigilię lub świąteczną kolację dla kilku osób, a także na kolejne dni, zanim wyruszysz znów na zakupy — oczywiście z dokładną listą produktów — zaznaczył Simonas Gurevičius.
Jak mówi, kolejną, ważną wskazówką jest wybór produktów, które można jeść na kilka sposobów. Na przykład zastosowanie szpinaku jest znacznie bardziej różnorodne niż sałatek liściastych. Ponadto niezwykle ważne jest, aby zwracać uwagę na produkty, które najczęściej wyrzucasz. Jeżeli widzimy, że kupujemy jakieś produkty, których w ogóle nie używamy albo bardzo rzadko, to trzeba je wykreślić z listy lub kupować tylko wtedy, gdy jesteśmy pewni, że wykorzystamy.
Czytaj więcej: Racjonalne zakupy uratują przed nieplanowanymi wydatkami
Sprawdź lodówkę przed zakupami
– Zanim ruszymy do sklepu, należy sprawdzić, co mamy u siebie w lodówce i postarać się spożyć produkty, których data ważności już wkrótce ma upłynąć. Jeśli robisz zakupy raz w tygodniu, na przykład w poniedziałki, to w weekend należy dokładnie sprawdzić, jakie produkty są w domu i postarać się je wykorzystać. Zwłaszcza jeżeli ich data ważności zbliża się ku końcowi lub mamy produkty szybko psujące się — radzi ekspert.
Jak czytać datę przydatności do spożycia
Nasz rozmówca radzi, żeby dokładnie sprawdzać, w jaki sposób jest sformułowany termin ważności na opakowaniu: czy „Najlepiej spożyć przed…”, czy też „Spożyć do…”.
— Żywności oznaczonej „Najlepiej spożyć przed…” nie należy mylić z żywnością z oznaczeniem „Należy spożyć do…”. Słowa „Najlepiej spożyć przed…” zwykle umieszczane są na opakowaniach produktów, które nawet „po terminie” nie ulegają zepsuciu, takich jak kasze, mąka, makarony, a także konserwy, żywność suszona itp. Wiele z tych produktów jest nadal bezpiecznych i przydatnych do spożycia po upływie daty ważności umieszczonej obok etykiety „Najlepiej spożyć przed…”. Po wskazanym terminie mogła jedynie pogorszyć się ich jakość, na przykład walory smakowe — wskazuje rozmówca.
Natomiast kupując produkty spożywcze z napisem „Spożyć do…”, konsument musi pamiętać, że jest to żywność bardzo łatwo psująca się, która może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia ludzkiego.
— Zazwyczaj etykieta „Spożyć do…” odnosi się do świeżej, schłodzonej żywności, takiej jak jogurt, mleko, mięso, w tym mięso mielone i produkty mięsne, ryby i produkty rybne, niepasteryzowane soki owocowe i tak dalej — tłumaczy Simonas Gurevičius.
Termin przydatności
Podaną przez producenta datą minimalnej trwałości środka spożywczego jest data, do której produkt zachowuje swoje specyficzne właściwości przy prawidłowym przechowywaniu. W przypadku przechowywania nieopakowanego w warunkach określonych przez producenta lub w normalnych warunkach, artykuł spożywczy zachowuje swoje optymalne właściwości fizyczne, chemiczne i mikrobiologiczne pod względem bezpieczeństwa lub jakości, takie jak wilgotność, konsystencja i aromat, przez minimalny okres przydatności do spożycia.
Nie od razu do kosza
Chociaż handlowcy nie mogą już sprzedawać tych produktów po upływie terminu ważności, zachęca się konsumentów do upewnienia się, czy żywność, którą mają w domu, nadaje się do spożycia po upływie terminu ważności „Najlepiej spożyć przed…”, aby uniknąć marnowania żywności.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
— Jeżeli w domu mamy produkty „Najlepiej spożyć przed…” radziłbym od razu nie wyrzucać ich, ale ocenić, czy opakowanie produktu jest uszkodzone (nie pomarszczone lub zardzewiałe), czy produkt stracił swój wygląd, czy nie ma postronnego zapachu.
Jak ocenić stan żywności?
W przypadku braku wad (rdzy, pleśni, nieprzyjemnego zapachu itp.) lub odchyleń jakościowych nie jest konieczne wyrzucanie takich produktów, można je wykorzystać do gotowania. Zgodnie z wymogami prawa krajowego, środki spożywcze opatrzone etykietą „Najlepiej spożyć przed…” mogą, po upływie określonego okresu i po dokonaniu oceny ich bezpieczeństwa, zostać przekazane na cele charytatywne lub wspierające, w zależności od produktu, np. na karmę dla zwierząt — radzi dyrektor Maisto Bankas.
Zaoszczędzono 5,3 ton żywności
Według Simonasa Gurevičiusa, tylko w ubiegłym roku udało się zebrać i rozdać osobom potrzebującym 7,7 tys. ton żywności, z czego aż 5,3 tys. ton żywności zostałoby wyrzucone, ponieważ zepsułoby się.
– Wierzymy, że nasze działania przyczyniają się do ogromnych zmian w codziennym życiu wielu mieszkańców Litwy, a zwracając uwagę na marnowanie żywności w gospodarstwach domowych, zachęcamy do wzajemnej pomocy. Zauważamy, że coraz więcej osób prosi ostatnio o poradę, jak można wykorzystać nadmiar dostępnej żywności. Każdy powinien przyczynić się do ograniczenia marnotrawienia żywności w kraju, co nie jest trudne. Wszystko, co musisz zrobić, to zaplanować zakupy i ilość spożywanego jedzenia — radzi Gurevičius.
Czytaj więcej: Wiosenna akcja „Banku Żywności”