1 stycznia obchodzimy Dzień Flagi Państwowej

1 stycznia Litwa obchodzi Dzień Flagi Państwowej, który upamiętnia pierwsze podniesienie żółto-zielono-czerwonej flagi Litwy na baszcie Giedymina w Wilnie. 

– Dzień Flagi symbolizuje odbudowę państwowości Litwy w XX wieku. Po raz pierwszy litewska, trójkolorowa flaga została zawieszona na baszcie wieży Giedymina 1 stycznia 1919 r. Flagę zawiesiła grupa litewskich ochotników, pod przewodnictwem komendanta Kazysa Škirpy, na znak odzyskania przez kraj niepodległości. Flaga oznaczała przywrócenie państwowości, a także stolicy – Wilna. To była historyczna deklaracja – komentuje dla „Kuriera Wileńskiego” minister obrony kraju Arvydas Anušauskas.

Podniesieniu flagi towarzyszyły wystrzały, po których zaśpiewano hymn narodowy Litwy. Niestety, wówczas flaga nie wisiała długo. 6 stycznia bolszewicy, którzy zajęli Wilno, podarli ją, zostawiając jedynie kolor czerwony. W następnych latach litewska flaga jeszcze kilkakrotnie wisiała na baszcie i była z niej zdejmowana. W czasach ZSRR nie była w ogóle wciągana na maszt, a na stałe powróciła tam 7 października 1988 r. i od tego czasu nieprzerwanie powiewa nad Wilnem.

Dzień flagi to historyczny akt pamięci

– Dzisiaj to taki bardziej symboliczny, historyczny akt pamięci. W celu upamiętnienia i uhonorowania czynu litewskich ochotników po odzyskaniu przez Litwę niepodległości pierwszego stycznia każdego roku odbywa się ceremonia flagowa. Od 2005 r. powstała tradycja, że w pierwszy dzień nowego roku na baszcie Giedymina jest zawieszana nowa flaga państwowa. Stara jest przekazywana do jednego z gimnazjów Litwy. W tym roku ta tradycja będzie kontynuowana – podkreśla Arvydas Anušauskas.

Flaga nie ma bezpośredniego związku z tradycją heraldyczną

Znany litewski historyk, prof. Alfredas Bumblauskas, w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” zapewnia, że litewska flaga nie ma bezpośredniego związku z tradycją heraldyczną.

– Dyskusje na temat projektu flagi zrodziły się w Wielkim Sejmie Wileńskim, zwołanym w 1905 r. przez litewski ruch narodowy. Jonas Basanavičius proponował, aby flagą Litwy stała się flaga Wielkiego Księstwa Litewskiego, historyczna flaga z Pogonią na czerwonym tle. Jednak nie przyjęto tej propozycji i postanowiono, że flaga powinna być nowa – opowiada historyk.

Dopiero w 1917 r. powrócono ponownie do rozważań nad tym, jaka powinna być litewska flaga. Postanowiono, że na fladze mają być przedstawione kolory, które najlepiej odzwierciedlają naród litewski.

Dwukolorowa flaga

– Na początku flaga litewska składała się z dwóch kolorów, zielonego i czerwonego. Wówczas postanowiono, że dwukolorowa flaga wygląda zbyt ponuro i postanowiono dodać żółty kolor. Nasza flaga wygląda trochę, jakby była nieuporządkowana pod względem heraldycznym, żółty pas musiałby być znacznie cieńszy oraz znajdować się między zielonym a czerwonym, rozdzielając w ten sposób barwy. W 1918 r. Litewska Taryba zatwierdziła taką wersję flagi jako tymczasową, jednak wkrótce ten właśnie wariant został przyjęty przez społeczeństwo i wszedł do historii – zaznacza prof. Alfredas Bumblauskas. 

Kształt flagi

Flaga litewska ma formę prostokąta podzielonego na trzy poziome pasy: żółty, zielony i czerwony. Została przyjęta 20 marca 1989 r., blisko dwa lata przed ogłoszeniem przez Litwę niepodległości od Związku Radzieckiego. Bardzo podobna flaga (o nieco jaśniejszych barwach) obowiązywała na Litwie od 1918 r., do aneksji przez ZSRR w 1940 r. W latach 1945–1989 oficjalnym symbolem kraju była flaga Litewskiej SRR. W 2004 r. zmodyfikowano dotychczasowy wzorzec flagi, zmieniając proporcje boków z 1:2 na 3:5.

Symboliczne kolory

Barwy flagi litewskiej – podobnie jak w przypadku większości krajów – mają znaczenie symboliczne: żółty to kolor słońca, oznacza szlachetność i uczciwość, zielony nawiązuje do roślinności i jest symbolem życia oraz nadziei, a czerwony to kolor krwi i łączy się z miłością, odwagą i poświęceniem dla ojczyzny. Kolory żółty i zielony razem symbolizują też krajobraz Litwy (pola i lasy), zaś czerwony – przelaną krew. Wszystkie te trzy kolory razem często występują w litewskich strojach ludowych.

– Państwowa flaga dla każdego państwa jest bardzo ważna. W konstytucji jest wspominana w pierwszych paragrafach, we wszystkich państwach jest podkreślane jej znaczenie. Herb i flaga to najważniejsze atrybuty państwa – zaznacza profesor.

Czytaj więcej: Trójkąt Lubelski na Ukrainie. Litwa i Polska poprą integrację euroatlantycką

Flaga z Pogonią

W obecnej formie flaga z Pogonią ma status państwowej od 1 września 2004 r. Flaga państwowa została zaproponowana jednocześnie z godłem przez ówczesnego wicemarszałka sejmu, Česlovasa Juršėnasa, oraz przewodniczącego komisji heraldycznej, Edmundasa Rimšę, dla uczczenia 750. rocznicy koronacji Mendoga w 1253 r. 

– W konstytucji nie jest powiedziane, jaka jest państwowa flaga, ponieważ państwowa flaga powinna być z herbem, a nasza flaga herbu nie ma, dlatego powinien być oddzielny paragraf, w którym powiedziano by, że funkcję państwowej flagi pełni nasza trójbarwna flaga międzynarodowa. Historyczne znaczenie flagi z Pogonią polega na tym, że pod tą właśnie flagą wojska litewskie walczyły pod Grunwaldem i była ona flagą rządową Republiki Litwy Środkowej. W latach 1922-39 była ona jedną z kilku flag uważanych za narodowe – twierdzi znany litewski historyk.

Czytaj więcej: Litwa przygotowuje się na przyszłość nawozów Biełaruśkalij

Protokół

Wywieszanie trójkolorowej litewskiej flagi narodowej jest pożądane codziennie, a prawnie wymagane od instytucji państwowych oraz samorządowych w następujących dniach: 1 stycznia (Dzień Flagi Państwowej), 13 stycznia (Dzień Obrońców Wolności), 16 lutego (Dzień Odrodzenia Państwa Litewskiego w 1918 r.), 24 lutego (Dzień Niepodległości Estonii), 11 marca (Dzień Odzyskania Niepodległości w 1990 r.), 29 marca (Dzień NATO – rocznica przystąpienia Litwy do NATO w 2003 r.), 1 maja (Dzień Unii Europejskiej – rocznica przystąpienia Litwy do UE w 2004 r.), 9 maja (Dzień Europy), 14 czerwca (Dzień Żałoby i Nadziei – data pierwszych masowych deportacji Litwinów na Syberię w 1941 r.; flaga opuszczona w żałobie ), 15 czerwca (Dzień Okupacji i Ludobójstwa – początek radzieckiej okupacji Litwy w 1940 r.; flaga opuszczona w żałobie), 6 lipca (Dzień Państwowy, rocznica koronacji króla Mendoga w 1253 r.), 15 lipca (Dzień Bitwy pod Grunwaldem), 23 sierpnia (Dzień Czarnej Wstęgi – data podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow w 1939 r., flaga opuszczona w żałobie), 31 sierpnia (Dzień Wolności – data wymarszu ostatnich jednostek Armii Czerwonej z Litwy w 1993 r.), 23 września (Dzień Ludobójstwa Litewskich Żydów), 25 października (Dzień Konstytucji – data przyjęcia konstytucji państwowej w 1992 r.), 18 listopada (Dzień Niepodległości Łotwy), 18 listopada (Dzień Wojska Litewskiego).

Oprócz instytucji państwowych wywieszanie flagi Litwy wymagane jest od urzędów, organizacji, firm i domów mieszkalnych w dniach 16 lutego, 11 marca oraz 6 lipca.