„Czy znam historię Polski?” — to najważniejsze pytanie, na które odpowiedź poznali uczniowie polskich szkół na Litwie podczas konkursu o takim właśnie tytule. 85 pytań obejmujących wiedzę o przeszło 10 wiekach polskiej historii dawało możliwość, by przekonać się, co wiemy, a — czego jeszcze musimy się nauczyć.
| Fot. Aneta Olszewska
Znaczenie historii narodowej
— Każdy z nas powinien sobie zadać pytanie, czy można być Polakiem, członkiem narodu polskiego nie znając historii Polski? — zapytał Józef Kwiatkowski, prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”, rozpoczynając konkurs. Podkreślił on rolę znajomości historii w rozumieniu polskiej literatury, a także — budowania dumy narodowej. Zauważył również, że mimo usilnych starań Macierzy, w polskich szkołach na Litwie nie ma lekcji historii Polski, a ten przedmiot pojawia się jedynie jako zajęcie dodatkowe, pozalekcyjne.
— Dziś mogę tylko podziękować nauczycielom, którzy zachęcają was i pomagają w poznaniu dziejów narodu polskiego. Dziś mogę podziękować wam, że mieliście odwagę przyjść tu, na ten konkurs — mówił prezes stowarzyszenia.
W konkursie, który odbył się 23 maja w Domu Kultury Polskiej w Wilnie, wzięło udział 23 uczestników. Tegoroczna edycja poświęcona została 225. rocznicy powstania Pieśni Legionów Polskich we Włoszech oraz 95. rocznicy ustanowienia pieśni „Jeszcze Polska nie zginęła” hymnem narodowym. Rzeczywiście, wśród przygotowanych przez organizatorów pytań było wiele ukierunkowanych na historię hymnu, okoliczności jego powstania czy też nadania mu znaczenia, jaki posiada obecnie. Myliłby się jednak ten, kto uważa, że pytania konkursowe pominęły wcześniejsze epoki. Wręcz przeciwnie, dawały możliwość rzetelnego sprawdzianu wiedzy od czasów chrztu Polski aż po czasy współczesne.
Czytaj więcej: „Historiada” – nowa propozycja dla uczniów polskich szkół
Nie było łatwo
W większości pytań uczniowie mieli za zadanie jedynie wybór właściwej odpowiedzi, były jednak również pytania otwarte oraz polecenia, w których mieli za zadanie np. uporządkowanie chronologiczne ciągu wydarzeń.
Prace uczniowskie sprawdzała komisja w składzie: Czesława Osipowicz — ekspert polonista, wieloletni nauczyciel, Ilona Lewandowska — dziennikarka „Kuriera Wileńskiego” oraz historyk Roman Lachowicz — wieloletni nauczyciel historii oraz autor pomocy naukowych z zakresu historii Polski.
Łatwo na pewno nie było, napisanie testu zajęło większości ok. 45 minut. Nikomu z uczestników konkursu nie udało się odpowiedzieć na wszystkie pytania, najlepszy z nich, Bogusław Jodko z Gimnazjum im. Michała Balińskiego w Jaszunach, zdobył 67,5 punktów.
— W tym konkursie chodzi właśnie o całościową wiedzę. Daje on możliwość wykazania się wiadomościami, które uczniowie zdobywają przez cały okres nauki, choć oczywiście co roku zwracamy szczególną uwagę na pewne aspekty — mówi „Kurierowi Wileńskiemu” Krystyna Dzierżyńska, wiceprezeska Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”.
Konkurs jest także okazją do zachęcenia uczniów do nauki przedmiotu, który nie jest objęty programem nauczania. Jak nauczyciele radzą sobie z tym wyzwaniem? Wśród tych, którzy towarzyszyli swoim uczniom podczas konkursu, byli tacy, którzy historii Polski uczą w ramach zajęć dodatkowych oraz ci, którzy wiedzę integrują w ramach lekcji programowych lekcji historii.
| Fot. Aneta Olszewska
Integracja czy dodatkowe lekcje?
W gimnazjach w Bezdanach i Mickunach historia Polski jest integrowana w ogólne nauczanie. Nauczycielki podkreślają, że właśnie łącząc wiedzę o Polsce i Polakach z programem najłatwiej osiągają efekty. Oczywiście wiele zależy od samych uczniów. Nauczycielki nie mają wątpliwości, że najchętniej uczą się ci, którzy myślą o podjęciu w Polsce studiów.
W Suderwie uczniowie mają dodatkową godzinę przeznaczoną na kółko o historii Polski, prowadzone przez nauczycielkę Lucynę Lapszewicz.
— Paradoksalnie zdobywanie wiedzy bardzo ułatwiła pandemia. Z historii Polski jest bardzo dużo materiałów w Internecie i w czasie pandemii, przy zdalnym nauczaniu, zaczęliśmy je szerzej wykorzystywać. Tak uczniowie, jak i nauczyciele, zdobyli szereg kompetencji i dziś nie wyobrażam sobie kółka historii Polski bez grupy na FB. Udostępniam tam materiały, organizuję konkursy i uczniowie bardzo chętnie się angażują — mówi „Kurierowi Wileńskiemu”.
Czytaj więcej: Historia Polski jest wyjątkowa – spotkanie z prof. Janem Żarynem
Ważna historia lokalna
Nauczycielka zauważa również, że bardzo ważne jest przekazanie wiedzy o historii Wileńszczyzny i zamieszkujących ją Polaków.
— Bardzo chętnie wykorzystuję np. filmy „Wileńszczyzna w obiektywie”, które przygotowują Tomasz Bożerocki i Albert Wołk. Bardzo brakowało nam tego rodzaju inicjatyw i myślę, że są szczególnie cenne — dodaje nauczycielka.
Wszyscy uczestnicy konkursu i ich nauczyciele otrzymali dyplomy za udział i książki „Podziemie łączy / Pogrindis jungia”, „Macierz Szkolna” zaprosiła ich również do wspólnego spotkania integracyjnego przy kawie i słodyczach. Organizatorzy konkursu mają nadzieję, że do symbolicznych nagród już niedługo dojdą nagrody rzeczowe dla laureatów.
— Nasz konkurs, jak i inne działania, od lat wspierany jest przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie”. Nie wiemy jeszcze, jak szczegółowo będzie wyglądało to w tym roku, ale mamy nadzieję, że laureaci konkursu będą zadowoleni z nagród, które niedługo będziemy mogli im przekazać — powiedziała wiceprezeska „Macierzy Szkolnej”.
Czytaj więcej: Czego może nas nauczyć historia polskich Kresów
Wyniki 18. edycji konkursu
„Czy znam historię Polski?”
Na podstawie największej zdobytej liczby punktów, z maksymalnej możliwej — 85 pkt., komisja wyłoniła 5 laureatów:
Bogusław Jodko, Gimnazjum im. M. Balińskiego w Jaszunach (67,5 pkt.)
Jakub Wojniłło, Gimnazjum im. św. Jana Pawła II w Wilnie (56,0 pkt.)
Karolis Masalskis, Szkoła Podstawowa im. M. Zdziechowskiego w Suderwi (52,5 pkt.)
Artur Kondratowicz, Gimnazjum im. J. Słowackiego w Bezdanach (50,5 pkt.)
Bartosz Wojciech Urbanowicz, Gimnazjum im. św.Jana Pawła II w Wilnie (48,5 pkt.)
oraz wyróżniła 5 osób:
Damian Gajdukiewicz, Gimnazjum Inżynieryjne im. J. Lelewela w Wilnie (47,0 pkt.)
Dorota Agata Petkun, Liceum im. A. Mickiewicza w Wilnie (43,5 pkt.)
Dorota Chałkowskyte, Gimnazjum w Mickunach (42,5 pkt.)
Arnold Wojcinowicz, Gimnazjum im. J.I.Kraszewskiego w Wilnie (42,0 pkt.)
Ernest Racewicz, Gimnazjum im. J.I.Kraszewskiego w Wilnie (41,5 pkt.)
Aneta Olszewska