Więcej

    W Wilnie upamiętniono Jędrzeja Śniadeckiego

    Na ścianie budynku Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu odsłonięto dwujęzyczną tablicę pamiątkową poświęconą Jędrzejowi Śniadeckiemu — jednemu z najwybitniejszych polskich uczonych epoki oświecenia.

    Czytaj również...

    Brakowało tablicy pamiątkowej

    Tablica pamiątkowa powstała z inicjatywy i zaangażowania Litewskiego Towarzystwa Chemików Litwy. „Bardzo brakowało takiej tablicy w Wilnie. Chciałam upamiętnić postać wielkiego uczonego, żeby ludzie mogli przeczytać o nim i go poznać. Potrafił przyciągnąć na swe wykłady rzesze studentów, jak też społeczników, którzy interesowali się nauką i chemią. Umiał opowiadać o chemii szerokiemu audytorium w szczególny sposób” — podczas uroczystości odsłonięcia mówiła Birutė Railienė, inicjatorka zawieszenia litewsko-polskiej tablicy pamiątkowej.

    Do jej projektu wykorzystano rzeźbiarski portret profesora Śniadeckiego dłuta Kazimierza Jelskiego odlany przez Jana Ostrowskiego w 1863 r. Nieprzypadkowo tablicę umieszczono na murach budynku Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu. Tu uczony wykładał chemię dla studentów Uniwersytetu Wileńskiego.

    Twórca podstaw biochemii

    Polski uczony Jędrzej Śniadecki (1768-1838) zasłynął jako twórca podstaw biochemii. „W latach 1797- 1832 był profesorem uniwersytetu w Wilnie. Wykładał chemię, farmację, medycynę, urządził laboratorium chemiczne. Popierał tajne stowarzyszenie filomatów i filaretów. Po zamknięciu uniwersytetu kontynuował pracę w wileńskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej.

    Czytaj więcej: W Wilnie trwają obchody 250. rocznicy urodzin Jędrzeja Śniadeckiego

    Jędrzej Śniadecki (1768-1838)
    | Fot. Wikipedia

    Autor pierwszego podręcznika chemii w języku polskim

    Był też autorem pierwszego podręcznika chemii na Litwie napisanego w języku polskim (1800 r.). Jego praca „Teoria jestestw organicznych” przełożona na język francuski, niemiecki i rosyjski, jest jednym z pierwszych na świecie podręczników biologii ogólnej i biochemii. Zasłynął też jako krzewiciel higieny, dietetyki i wychowania fizycznego. Był prekursorem pediatrii na Litwie.

    Wyprzedzał wiedzę naukową swoich czasów

    Jędrzej Śniadecki, jeden z najwybitniejszych polskich uczonych epoki oświecenia, pod wieloma względami wyprzedzał wiedzę naukową swoich czasów” — pisze w książce „Wilno. Przewodnik biograficzny” prof. Tomas Venclova.

    Wybitny uczony brał też czynny udział w życiu społecznym i kulturalnym Wilna. „Był współzałożycielem i jednym z redaktorów »Dziennika Wileńskiego«, przyczynił się do założenia Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego, był jego pierwszym przewodniczącym. Należał do grona założycieli Towarzystwa Szubrawców, któremu przewodniczył od 1819 r.” — pisze prof. Venclova.

    Jędrzej Śniadecki zmarł w wieku 69 lat w Wilnie 11 maja 1838 r. Został pochowany na wiejskim cmentarzyku w powiecie oszmiańskim województwa wileńskiego, położonym niedaleko rodzinnego majątku Śniadeckich (obecnie Białoruś). W tym roku przypada 255. rocznica urodzin i 185. rocznica śmierci polskiego uczonego.

    Czytaj więcej: Autorka książki o Jędrzeju Śniadeckim spotkała się ze słuchaczami PUTW

    Śniadecki wykładał w Sali okrągłej Kolegium Chemicznego przy ul. Andrzeja Wolana (A. Volano 2)
    | Fot. Marian Paluszkiewicz

    Mieszkał w domu Franka

    Śniadecki mieszkał w Wilnie w tzw. domu Franka przy ulicy Wielkiej (Didžioji 1/2). Wykłady prowadził w Sali okrągłej Kolegium Chemicznego przy ul. Andrzeja Wolana (A. Volano 2). Właśnie na murach tego budynku, w którym dziś jest siedziba Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu, odsłonięto tablicę pamiątkową.

    Dzieje budynku

    Ciekawe są dzieje tego budynku, który mieści się przy jednej z najkrótszych uliczek starówki (długość 70 m). Nosi imię Andrzeja Wolana (ok. 1530/1531-1610), polsko-litewskiego pisarza, tłumacza, zwanego „papieżem kalwinów litewskich”. Był on też sekretarzem Mikołaja Radziwiłła Rudego, następnie królów: Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Zygmunta III.

    W miejscu obecnego gmachu ministerstwa w XVI wieku stał pałac Hornostaja, należący później do Radziwiłła Rudego. Przekazał on posesję ewangelikom reformowanym. Budynek został częściowo zniszczony przez katolików, obwiniających ewangelików o ostrzał pobliskiego kościoła pw. św. Michała. Wielokrotnie go przebudowano pod kierunkiem znanych architektów wileńskich m.in. Michała Szulca i Juliusza Kłosa. W XIX w. pałac należał do Kolegium Chemicznego Uniwersytetu Wileńskiego. Wielka, okrągła dwupiętrowa sala wykładowa została zbudowana specjalnie dla wykładów Jędrzeja Śniadeckiego. Na piętrze natomiast było mieszkanie i pracownia znanego artysty malarza Franciszka Smuglewicza.


    Reklama na podst. ust. użytkownika.; Dzięki reklamie czytasz nas za darmo

    Afisze

    Więcej od autora

    Likwidacja miejsc świętych na Litwie

    Do likwidacji tzw. miejsc świętych na Litwie przystąpiono w 1961 r. Zaczęto od Kalwarii w Wieprzach ( lit. Vepriai), którą w 1962 r. zamieniono na obóz pionierski, następnie wysadzono w powietrze kaplice w Kalwarii Wileńskiej, a tylko zorganizowany protest ludności zdołał uchronić przed zagładą Kalwarię...

    Dr Marzena Mackojć-Sinkevičienė spotka się z noblistami w Lindau

    Idea spotkań młodych badaczy z laureatami Nagrody Nobla zrodziła się z inicjatywy dwóch lekarzy z Lindau, Franza Karla Heina i Gustava Wilhelma Parade oraz hr Lennarta Bernadotte, członka szwedzkiej rodziny królewskiej. Pierwsze spotkanie miało miejsce w 1951 r. W tym...

    Wileńska palma w nowej odsłonie

    Wileńskie palmy oraz sztukę ich wicia zaprezentowano na wystawie w galerii „Židinys”. Ekspozycja powstała w ramach projektu „Verba-rze” (lit. verba – palma). Jego inicjatorką jest Agata Granicka, mistrzyni sztuki ludowej, palmiarka w siódmym pokoleniu.  – Celem projektu jest przybliżenie tradycji...

    Na Litwie ponad 40 tys. dawców krwi — razem oddali jej ponad 32 tys. litrów

    W ub. roku liczba krwiodawców wzrosła o 7 proc. w porównaniu z 2022 r. Udało się też zebrać rekordową, po okresie pandemii, ilość — ponad 32 tys. litrów cennego daru ratującego życie. — W 2023 r. mieliśmy ponad 40 tys. krwiodawców,...