Aleksander Borowik: Młodzi ludzie, którzy w tym roku ukończyli szkołę średnią lub wyższą, ale nie podjęli jeszcze pracy ani nie zarejestrowali się w Urzędzie Pracy, we wrześniu powinni zwrócić uwagę na swoje nowe zobowiązania.
Małgorzata Kozicz: Tak, od tego miesiąca będą musieli samodzielnie zadbać o obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne (PSD) i samodzielnie opłacać składki.
Dlaczego trzeba płacić składki?
Opłacanie składek PSD na Litwie jest obowiązkowe dla wszystkich mieszkańców. Ubezpieczonym państwo gwarantuje opiekę zdrowotną, natomiast osoby, które w danym momencie nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym, za świadczenia medyczne muszą płacić same – bezpłatnie udzielana jest im jedynie niezbędna pomoc medyczna. Osoby poniżej 18 roku życia, studenci studiów dziennych (stacjonarnych), osoby ubezpieczone przez państwo – na przykład emeryci, bezrobotni i inni, nie muszą płacić składek samodzielnie. Jeżeli dana osoba pracuje na umowę o pracę, składki PSD płacone są do SoDry przez pracodawcę. Natomiast ludzie, którzy nie pracują, nie szukają pracy, nie studiują i nie są ubezpieczeni przez państwo, muszą sami opłacać minimalne składki zdrowotne.
Ile i jak zapłacić?
Minimalna miesięczna składka PSD w tym roku wynosi 64,50 euro. Osoby samoubezpieczone opłacają składki PSD jednym kodem 444. W przypadku niewypłacenia składki do końca bieżącego miesiąca ubezpieczenie zostaje wstrzymane. Osoba nieubezpieczona musi płacić za usługi medyczne, w konsekwencji powstaje dług PSD, który i tak trzeba będzie pokryć.
Na stronie Państwowej Kasy Chorych możesz sprawdzić, czy jesteś ubezpieczony w państwowych funduszach PSD.
Większość studentów jest ubezpieczona ze środków państwowych To, czy trzeba płacić składki PSD, zależy od tego, jaką formę studiów wybrał student i w jakim kraju będzie studiował. Studenci studiów dziennych (stacjonarnych) litewskich uczelni wyższych objęci są ubezpieczeniem państwowym, więc ci, którzy dopiero rozpoczęli studia dzienne lub kontynuują naukę, nie muszą martwić się o składkę PSD.
Jeśli student zrobi sobie przerwę w nauce i uda się na urlop akademicki, ale pozostanie na liście studentów, w dalszym ciągu będzie objęty ubezpieczeniem państwowym, więc nie będzie musiał płacić składek PSD. Należy jednak zauważyć, że państwo nie ubezpiecza studentów studiów zaocznych i powinni oni samodzielnie uiszczać składki PSD.
Czytaj więcej: Małgorzata Kozicz i Joanna Bożerodzka na szlaku Camino Lituano. „Pomaga wykrystalizować to, co najważniejsze”
Czy pracujący studenci muszą płacić składki na ubezpieczenie zdrowotne?
Jeżeli student zdecyduje się na połączenie studiów z pracą, będzie musiał płacić składki PSD od swojego dochodu. W przypadku, gdy młody człowiek pracuje na podstawie umowy o pracę, składki są obliczane i przekazywane przez pracodawcę. Jeżeli w trakcie studiów student podejmie samodzielną działalność gospodarczą, będzie musiał uiszczać określone składki PSD, których wysokość zależy od rodzaju działalności i wysokości dochodów. Student prowadzący własną działalność gospodarczą nie jest zobowiązany do płacenia comiesięcznych składek minimalnych, ponieważ jako student jest ubezpieczony przez państwo i w razie potrzeby może skorzystać z pomocy lekarskiej. Tylko raz w roku, przed początkiem maja, po zadeklarowaniu uzyskanego dochodu w Państwowej Inspekcji Podatkowej (VMI), należy uiścić również określone składki PSD od uzyskanego dochodu.
Studiujący w Unii Europejskiej powinni zwrócić się do terytorialnej Kasy Chorych.
Młodzi, którzy wyjeżdżają na studia do krajów UE, Norwegii, Islandii, Liechtensteinu lub Szwajcarii, są co roku proszeni o przedstawienie do terytorialnej kasy chorych oryginalnego zaświadczenia ze szkoły wyższej – dokumentu, który potwierdza, że studiują na danej uczelni. Wymagany jest oryginał dokumentu. Zaświadczenie obowiązuje przez jeden rok akademicki, dlatego trzeba je przedstawić co roku. Osoby wyjeżdżające na studia do wymienionych krajów powinny posiadać europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego wydaną przez terytorialne kasy chorobowe. Karta gwarantuje niezbędną pomoc medyczną za granicą.
| Fot. Marian Paluszkiewicz
Wyjeżdżając poza UE trzeba wykupić prywatne ubezpieczenie zdrowotne?
Osoby podróżujące na studia do innych krajów (np. USA, Wielka Brytania) nie są ubezpieczone przez państwo. Należy pamiętać, że młodzi ludzie studiujący w innych krajach muszą zadbać o własne ubezpieczenie zdrowotne i wykupić ubezpieczenie w prywatnej firmie ubezpieczeniowej.
Należy również pamiętać, że opuszczając Litwę, należy zgłosić swój wyjazd. Jeśli osoba tego nie zrobi, obowiązek płacenia składek PSD według stałej stawki pozostanie.
Podobna procedura dotyczy też studentów wyjeżdżających na uczelnie zagraniczne w ramach programów wymiany?
Jeśli wyjeżdżają do krajów UE, Norwegii, Islandii, Liechtensteinu czy Szwajcarii, nie muszą płacić PSD i mogą korzystać z usług medycznych w tych krajach.
Tymczasem osoby podróżujące do krajów trzecich powinny zadbać o własne ubezpieczenie zdrowotne – w przeciwnym razie będą musiały płacić za opiekę zdrowotną z własnej kieszeni.
Osobom studiującym na uczelniach zagranicznych również zaleca się zwrócenie uwagi na moment oficjalnego rozpoczęcia roku akademickiego. Uczniowie i studenci studiów stacjonarnych są ubezpieczeni PSD i ubezpieczenie to jest ważne od momentu rozpoczęcia roku akademickiego do końca sierpnia. Jeżeli studia rozpoczynają się od września, PSD zachowuje ważność, natomiast jeżeli studia rozpoczynają się w październiku, opłatę PSD za wrzesień należy uiścić samodzielnie.
Czytaj więcej: Po ukończeniu szkoły warto zadbać o ubezpieczenie zdrowotne
Masz prawo mieszkać w kraju UE, w którym studiujesz, przez cały okres studiów, jeżeli:
- jesteś studentem zatwierdzonej placówki edukacyjnej;
- masz wystarczające dochody, z dowolnego źródła, aby móc żyć bez zasiłku;
- korzystasz z pełnego ubezpieczenia zdrowotnego w takim kraju.
Władze krajowe nie mogą wymagać, aby twój dochód przekraczał poziom kwalifikujący cię do podstawowego zasiłku.
Możesz utracić prawo do pobytu w tym kraju, jeśli skończyłeś studia i nie możesz udowodnić, że podjąłeś pracę lub że posiadasz wystarczające środki, aby się utrzymać.
W ciągu pierwszych trzech miesięcy twojego pobytu w kraju przyjmującym nie musisz rejestrować swojego pobytu. Możesz to zrobić, ale nie jest to obowiązkowe.
Po trzech miesiącach władze kraju przyjmującego mogą od ciebie wymagać rejestracji pobytu w miejscowym urzędzie. W ramach tej procedury będziesz musiał udowodnić, że przestrzegasz warunków pobytu dla studentów, i ubiegać się o wydanie ci dokumentu potwierdzającego prawo pobytu.
Będą ci do tego potrzebne:
- zaświadczenie o wpisaniu na listę studentów zatwierdzonej placówki edukacyjnej;
- dowód pełnego ubezpieczenia zdrowotnego;
- deklaracja posiadania środków wystarczających na utrzymanie bez konieczności występowania o wsparcie dochodu – nie jest wymagane precyzowanie źródła pochodzenia.
Nie musisz przedkładać innych dokumentów.
Inf. agencyjne