Setki megawatów czekają na wykorzystanie
Energia słoneczna na Litwie notuje dynamiczny wzrost — tylko w 2025 r. zainstalowana moc wzrosła o ponad 50 proc. Ponad 100 tys. gospodarstw domowych ma już własne instalacje na dachach. Tymczasem w dużych miastach Litwy znajduje się ok. 17 tys. bloków wielomieszkaniowych, z czego 86 proc. dachów nadaje się do montażu paneli fotowoltaicznych. To potencjał blisko 300 MW — wystarczający do zasilania 150 tys. mieszkań.
Mimo to dachy bloków pozostają w dużej mierze niewykorzystane.
Zainteresowanie jest, ale brakuje wsparcia
Organizacja „Gospodarka o obiegu zamkniętym” (lit. Žiedinė ekonomika) opracowała praktyczny przewodnik dla mieszkańców: „Elektrownia słoneczna na dachu bloku wielomieszkaniowego: praktyczny przewodnik dla mieszkańców”, który krok po kroku opisuje, jak przejść od pomysłu do realizacji instalacji. W publikacji zawarto również przykłady z Litwy, Polski, Łotwy i Niemiec, prezentujące różne modele wdrażania projektów.
„Rozwiązanie kwestii dotacji otworzyłoby możliwości wykorzystania dachów bloków wielomieszkaniowych do produkcji energii słonecznej. Bloki wielomieszkaniowe mogłyby stać się jednym z najważniejszych lokalnych źródeł zielonej energii elektrycznej w miastach, a mieszkańcy bloków wielomieszkaniowych mogliby zaoszczędzić pieniądze. Ponadto byłby to doskonały krok w kierunku dalszej niezależności energetycznej Litwy” — twierdzi jeden z autorów publikacji Domantas Tracevičius.
Czytaj więcej: W placówkach opieki zdrowotnej rejonu wileńskiego zostaną zamontowane baterie słoneczne
Pozytywne przykłady
Jednym z pierwszych projektów jest blok w Taurogach przy ul. Aerodromo, gdzie podczas renowacji dachu zainstalowano elektrownię słoneczną o mocy 34 kW. Wytworzona energia wykorzystywana jest do oświetlenia części wspólnych i zasila 13 mieszkań. Mieszkańcom przypisano indywidualne udziały w instalacji — od 1 do 3 kW.
Szacuje się, że średnie zużycie energii elektrycznej w jednym mieszkaniu to ok. 2 tys. kWh rocznie — tyle może wygenerować instalacja o mocy 2 kW.
Jeszcze niedawno instalacja wspólnej elektrowni słonecznej wiązała się z barierami formalnymi. Aby dzielić się energią, konieczne było np. tworzenie spółdzielni energetycznych. Obecnie — dzięki zmianom w przepisach wprowadzonym przez Ministerstwo Energetyki — mieszkańcy mogą legalnie instalować wspólne elektrownie w budynku bez tworzenia osobnej osoby prawnej.
Brak dotacji zniechęca
W 2025 r. wsparcie finansowe oferowane jest jedynie osobom indywidualnym — instalującym panele na domach jednorodzinnych lub kupującym udziały w zewnętrznych parkach słonecznych. Mogą oni liczyć na dofinansowanie w wysokości od 255 do 323 euro za każdy zainstalowany kilowat. Mieszkańcy bloków wielomieszkaniowych, którzy chcą stworzyć wspólną instalację, nie mają obecnie dostępu do żadnej formy dotacji.
W przeszłości podobne zaproszenie do składania wniosków ogłoszone przez Agencję Zarządzania Projektami Środowiskowymi (APVA) spotkało się z dużym zainteresowaniem — wpłynęło ponad 80 zgłoszeń.
Dostępny przewodnik
Przewodnik „Elektrownia słoneczna na dachu bloku wielomieszkaniowego: praktyczny przewodnik dla mieszkańców” dostępny jest bezpłatnie i może być wykorzystywany przez samorządy, zarządców nieruchomości, wspólnoty mieszkaniowe oraz wykonawców. Celem jest przyspieszenie rozwoju miejskiej energetyki społecznej i lepsze wykorzystanie potencjału dachów w litewskich miastach.