Matura z polskiego — z odniesieniem do twórczości Norwida

We wtorek, 29 czerwca, maturzyści w polskich szkołach na Litwie przystąpili do egzaminu z języka polskiego. – Bardzo zaskoczyło mnie, że tak duża część egzaminu była skoncentrowana na twórczości Cypriana Kamila Norwida. To nie jest autor, któremu poświęca się zbyt wiele miejsca w programie szkolnym – mówi Kamila Zujewicz, tegoroczna maturzystka z Gimnazjum im. św. Jana Pawła II w Wilnie.

Norwida na tegorocznej maturze było rzeczywiście sporo. W pierwszej części, która dotyczyła rozumienia tekstu, uczniowie mogli wybrać dwa warianty: tekst Piotra Jaroszyńskiego poświęcony życiu i twórczości poety lub… utwór Norwida – „Moja piosnka [II]”. Ale to jeszcze nie wszystko. Z twórczością wieszcza doskonale korespondowały również tematy prac pisemnych.

Czytaj więcej: Rok Norwida. Finał konkursu „Kuriera Wileńskiego” i premiera Polskiego Teatru „Studio” w Wilnie

Egzamin łatwy czy trudny?

– Ogólnie uważam, że tematy były bardzo dobre. Większość moich rówieśników wybierała temat pierwszy, poświęcony polskiej kulturze w XIX w. lub temat dotyczący emigracji. Oczywiście, oba te tematy można było rozwinąć nawiązując do twórczości i historii życia Norwida. Choć takie zaakcentowanie jego postaci mnie zaskoczyło, ostatecznie jestem bardzo zadowolona z doboru tekstów i tematów. Na koniec szkoły miałam okazję trochę więcej uwagi poświęcić poecie, który nie jest kluczowym twórcą w programie nauczania polskich szkół na Litwie i uważam to za bardzo pozytywne doświadczenie – mówi Zujewicz.

Nieco ostrożniejsza w ocenie stopnia trudności egzaminu jest natomiast Renata Slavinskienė, polonistka z Gimnazjum im. J. I. Kraszewskiego w Wilnie.
– Ten egzamin nie był ani łatwy, ani bardzo trudny. Uczeń dobry miał na pewno okazję się wykazać, ale uczeń słabszy musiał naprawdę dobrze popracować, żeby sobie poradzić. Myślę, że uczeń, który uczy się na 4 czy 5 mógł mieć po prostu problem ze zrozumiem tematów, zwłaszcza w tym roku, gdy nauka przebiegała w bardzo trudnych warunkach pandemii. Lekcje kontaktowe dają zupełnie inne możliwości nauczania, więc nie uważam, że egzamin był bardzo łatwy – komentuje nauczycielka.

Egzamin z dobrej woli

Kamila Zujewicz podkreśla, że do egzaminu z polskiego nie przygotowywała się zbyt dużo, gdyż wcześniej włożyła bardzo dużo pracy w przygotowania do olimpiady z języka polskiego, w której zajęła I miejsce, zarówno w eliminacjach wileńskich, jak i ogólnolitewskich i po prostu nie musiała się uczyć do matury.

Zgodnie z informacjami, jakie przekazała Narodowa Agencja Oświaty, egzamin z języka polskiego wybrało w tym roku 741 maturzystów. Przypomnijmy, że nie jest to egzamin obowiązkowy i jest zdawany wyłącznie na poziomie szkolnym, a wyniki z tego egzaminu nie są też uwzględniane podczas rekrutacji na litewskie uczelnie.

– Myślę, że to, czy ten egzamin daje nam dodatkowe możliwości, czy nie, nie powinno być decydującym kryterium w podejściu do niego. Niezależnie od egzaminów wstępnych język ojczysty po prostu trzeba znać. Dorośli lubią mówić, że my jako młode pokolenie jesteśmy kosmopolitami i nie dbamy o to, ale uważam, że większość moich rówieśników dba o zachowanie polskości, dlatego konieczność zdawania tego egzaminu, niezależnie od jego statusu, nie budziła w nas żadnych wątpliwości – podkreśla maturzystka.

Jak motywować do nauki języka ojczystego?

O tym, że zmiana statusu egzaminu jest konieczna, przekonani są natomiast nauczyciele.

– Na pewno łatwiej byłoby zmotywować uczniów do nauki, gdyby egzamin z polskiego miał znaczenie przy ich dostawaniu się na studia. W takiej sytuacji jak obecnie najczęściej wszystkie swoje siły maturzysta przerzuca na język litewski czy matematykę, gdyż wie, że od tych egzaminów zależy jego przyszłość. Niestety, uczniowie nie czują dostatecznie rangi języka polskiego i rzutuje to na ich pracę – mówi Slavinskienė.

Nie oznacza to jednak, że do nauki polskiego nie można zmotywować uczniów. W Gimnazjum im. J. I. Kraszewskiego nie ma problemów np. z zachęceniem uczniów do udziału w olimpiadzie z języka polskiego. W tym roku w eliminacjach wileńskich olimpiady polonistycznej wzięło udział aż sześciu uczestników z „Kraszewskiego”.

– Ja sama jestem olimpijką, więc staram się zachęcać moich uczniów do udziału w olimpiadzie z języka polskiego. Miejsce zajęte na olimpiadzie jest dodatkowo punktowane przy rekrutacji na studia, więc o motywację uczniów jest znacznie łatwiej – twierdzi nauczycielka.

Renata Slavinskienė zachęca również uczniów do udziału w innych konkursach. To właśnie jej uczennica, Natalia Rutkowska, wygrała Konkurs Norwidowski „Kuriera Wileńskiego”.

– Tego rodzaju konkursów, tak naprawdę, bardzo brakuje. W tym przypadku formuła konkursu bardzo odpowiadała mojej uczennicy. Musiała naprawdę dużo poczytać, by zebrać potrzebne informacje, bardzo dużo nauczyła się opracowując odpowiedzi na konkursowe pytania. Niestety, takich inicjatyw bardzo brakuje – podkreśla nauczycielka.

Czytaj więcej: Język polski będzie odepchnięty od maturzystów? Taki pomysł ma Ministerstwo Oświaty

Polski przydatny nie tylko na polskim

Polonistki zwracają uwagę jeszcze na jeden aspekt, w którym poważne podejście do języka ojczystego po prostu się opłaca.

– W przypadku egzaminu z polskiego obowiązują nieco inne kryteria niż przy języku litewskim, gdzie trzeba się wykazać przede wszystkim znajomością literatury, wiedzą o konkretnych twórcach i poprawnością języka. Kompetencje, którymi trzeba się wykazać podczas matury z polskiego, są bardzo ogólne. Nie trzeba znać konkretnego autora. Dotyczą one rozumienia poleceń, umiejętności argumentowania, budowania wypowiedzi. To przydaje się również na innych egzaminach – zauważa Danuta Szejnicka, przewodnicząca Stowarzyszenia Polonistów na Litwie.

Jako przykład Szejnicka podaje tegoroczny egzamin z języka angielskiego.

– W tym roku na angielskim maturzyści mieli napisać rozważania, w których wskażą argumenty za i przeciw, a nie, jak w poprzednich latach – napisać esej opiniotwórczy. Okazało się, że dla wielu uczniów, nawet najlepszych litewskich szkół, było to poważną trudnością. Problemem nie był sam język, ale umiejętność konstruowania tego rodzaju wypowiedzi. Myślę, że akurat w tym przypadku kompetencje zdobyte podczas lekcji polskiego okazały się bardzo przydatne, bo dokładnie w ten sposób uczymy pisać rozprawki – zauważa Szejnicka.

Czytaj więcej: Jakie miejsce język polski zajmie w nowym modelu szkoły średniej na Litwie?

TEMATY PRAC PISEMNYCH Z JĘZYKA POLSKIEGO

Rozprawki

Interpretacje